Meer, beter, slanker, groter, rijker, drukker, mooier, hoger.

‘Een prestatiemaatschappij is een samenlevingsvorm waarin mensen door individuele prestaties te leveren een goede positie en een hogere beloning kunnen bedingen.’

Ruim één op de zeven Nederlanders heeft last van burn-out klachten. En dat is niet zo gek, want in een maatschappij waarin je alleen geslaagd bent als je presteert en waar alles altijd beter en groter kan, is het nooit genoeg. Presteer je niet? Dan faal je en dat is je eigen schuld. Hoe weet je dat je faalt? Doordat je je altijd en overal kunt vergelijken en je alles kunt meten.

De prestatiemaatschappij heeft mij meer dan eens genekt en nog steeds vind ik het best lastig om me staande te houden, maar ik heb veel geleerd en deel mijn lessen graag met jou. Hoe overleef je de prestatiemaatschappij?

Probeer eens NIET nuttig te zijn.

Verveel je, ga lekker lanterfanten, zet je telefoon uit, doe je sporthorloge eens af tijdens een work-out, ga schommelen, dans! Kortom, doe iets zonder reden en in ieder geval zonder je prestatie te meten. Doe het liefst iets omdat jij daar zin in hebt, omdat je hart het je ingeeft. Geniet ervan (of niet, ook goed, weet je dat voor de volgende keer). Oefen hiermee, want: als je altijd bezig bent met nuttig zijn, dan voelt het vreselijk onwennig als je ineens niet nuttig bezig bent.

Wat levert het je op om eens prestaties, het stemmetje in je hoofd en/of maatschappelijke verwachtingen los te laten? Ik geloof oprecht dat het uiteindelijk meer oplevert dan stug vasthouden aan ‘nuttig zijn’ en presteren.

Geluk is geen doel op zich.

Matthew McConaughey (Jup, de acteur) gaf een super motiverende speech over geluk: ‘Happiness is an emotional respons to an outcome.’ ‘Als ik win, ben ik gelukkig. Als ik veel geld verdien, ben ik gelukkig.’ Alleen: zodra we hebben wat we nastreven, verhogen we de lat en willen we meer, beter en groter. Dat is wat de prestatiemaatschappij met je kan doen. Je zou juist dingen moeten doen, voor het plezier, voor de reis ernaar toe en niet alleen maar voor de uitkomst, aldus Matthew.

Ik gebruik graag een hardloop voorbeeld omdat het makkelijk is, maar denk vooral zelf na over voorbeelden uit jouw leven:

Stel dat je aan het trainen bent om zo snel mogelijk de Vier Mijl van Groningen te lopen. Elke training moet je beter zijn, hoe zwaar of stom je het ook vindt. Uiteindelijk haal je de finish in oktober en je loopt een toptijd! Geweldig! Wat zul je blij en trots zijn. Maar: grote kans dat je daarna stopt met hardlopen, want het hardlopen an sich was zwaar en niet leuk, je hebt er niet van genoten. Je hebt onderweg niet om je heen gekeken. Zonde toch? En stel nu eens dat je maanden hebt getraind, maar je je op het moment supreme niet goed voelt? Dan loop je geen toptijd, wat een teleurstelling! Al die maanden voor niets getraind.

‘Joy is different. Joy is the feeling we have from doing what we are fashioned to do, no matter the outcome.’ (Bekijk hier het hele filmpje.)

Omarm het leerproces

Maandag ging ik voor de derde keer in mijn leven naar een boks les in de sportschool. Ik bakte er niet al te veel van. Vroeger had ik hier van gebaald, had ik me geschaamd, had ik misschien opgegeven, had ik niet mijn best gedaan, was ik boos geworden, had ik mezelf stom en slecht gevonden.

Nu had ik oprecht plezier (hallo, wat is er nu leuker dan zo hard mogelijk tegen een boksbal slaan?), lette goed op, probeerde mezelf zonder al te veel verwachtingen te verbeteren en ik merkte dat ik echt iets leerde! Na de les besloot ik vaker te gaan, niet om de beste te worden, maar om meer te leren en meer plezier te beleven hieraan. En waar ik het meeste van leerde? Van de ‘fouten’ die ik maakte.

In een intake is de  meest gehoorde opmerking: ‘Hardlopen kan ik niet hoor!’ Waarop ik altijd zeg: ‘Dat ga je dus leren, hoe leuk is dat?’

Leer, val, sta op en groei!

Stop met vergelijken.

Is je collega in jouw ogen beter in het werk dan jij? Dan hebben we vaak de neiging om te denken dat we zelf slecht zijn. Maar doe eens iets anders: Leer van je collega. Vraag hoe hij/zij gekomen is waar hij of zij nu is. Stel je open en nieuwsgierig op, grote kans dat hij of zij ook een lange weg heeft afgelegd.

Volg je allerlei mensen op social media die een geweldig leven en bovendien een prachtig lijf hebben? Maakt dit je onzeker? Voel je je rot als je een tijdje op social media zit te scrollen? Stop er dan mee. Ontvolg deze mensen. Ga op zoek naar mensen die je bewondert of die je inspireren, die je grappig vindt, of leuk. Zoek naar authenticiteit en besef je dat perfectie niet bestaat (echt niet!).

Luister naar je lichaam.

Blijf bij jezelf. Ontdek wie jij bent (los van je prestaties). Zoek uit wat jij leuk vindt, waar jouw hart sneller van gaat kloppen en waar jij goed in bent. Luister naar je gevoel en niet naar wat de stemmetjes in je hoofd of anderen jou proberen te vertellen.

Luisteren naar je lichaam en de prestatiemaatschappij? Ja, want je lichaam weet het wel: moet je een beslissing nemen? Sta eens stil en luister naar hoe je lichaam reageert. Je onderbuik gevoel, je hart of je ademhaling weten het wel.

Pas dit ook eens toe op sporten of je werk: luister naar je lichaam in plaats van naar de klok. Ben je moe? Grote kans dat je onrustig, gestrest, buiten adem of inefficiënt wordt. Wellicht een goed moment om te pauzeren en later door te gaan, zo behoud je je plezier en waarschijnlijk lever je beter werk af.

Tot slot:

Misschien had je gehoopt op praktische en snel toepasbare tips, maar ik geloof er niet in dat een paar simpele trucjes je gaan helpen. De prestatiemaatschappij ‘overleven’ vergt veel zelfinzicht en een continue proces van leren, voelen en begrijpen. Vallen en opstaan. Het is net het echte leven 😉.

Heb je vragen, vind je het moeilijk om je staande te houden in deze prestatiemaatschappij? Heb je het gevoel dat je hier niet meer zelf uit gaat komen? Laat het me weten, stel al je vragen hier.

Eerder verschenen onder andere de volgende blogs:

Prestatie frustratie

De controle loslaten

Perfectionisme

Wil je meer weten over Run Free Groningen? Lees dan hier verder over coaching en running therapie trajecten of wil je weten of dit iets voor jou is? Lees dan hier verder.