Onrust en het onvermogen om te kunnen ontspannen, terwijl je oververmoeid en uitgeput bent. Dit zijn helaas symptomen van burn-out. Het is heel logisch en verklaarbaar, maar tegelijkertijd is het ongrijpbaar en nogal onhandig.
Want als je moe bent, moet je uitrusten. En net dat lukt niet als je niet kunt ontspannen en de onrust door je lijf giert. Je opgejaagd voelen, denken dat alles even belangrijk is en het onvermogen een boek te lezen, zijn allemaal tekenen van burn-out.
Symptomen waar maar weinig mensen aan denken bij het woord burn-out.
Die onrust en dat opgejaagde is direct de reden waarom het zo lastig is om bij je zelf te merken dat je een burn-out hebt: je voelt je (nog) niet perse uitgeput, je voelt je vooral gejaagd en ongemakkelijk.
Goed, waar komt dit vandaan en vooral: hoe kom je hiervan af? Want dat je moet uitrusten om te herstellen van burn-out staat als een paal boven water. (en dat er meer moet gebeuren dan alleen uitrusten overigens ook).
Stress, adrenaline en cortisol.
Aller eerst een korte lezing over hoe dit allemaal werkt.
Het onrustige gevoel bij burn-out komt door cortisol
Adrenaline stelt je in staat om AAN te gaan. Te vechten, te vluchten, te presteren, om (tijdelijk) minder pijn te voelen. Het is een overleefstand. Cortisol zorgt ervoor dat je langere tijd AAN kunt staan, kunt overleven.
Blijf je echter te lang in die overleefstand staan, doordat je continue en langdurig stress ervaart -wat de oorzaak daar ook van is-. Dan raakt je stresssysteem, je zenuwstelsel overbelast. Je lichaam staat onder hoogspanning en reageert niet meer zoals het hoort op prikkels.
Je hormoonhuishouding raakt in de war. Dit heeft overigens ook invloed op je serotonine level (een hormoon dat zorgt voor een gelukzalig en veilig gevoel. Dit wordt in periodes van langdurige stress vaak te weinig aangemaakt. Maak je veel cortisol aan, dan heeft dit ook weer invloed op je slaaphormoon melatonine. Veel stress leidt vaak tot weinig slaap enne: weinig slaapt leidt tot veel stress.
Terwijl je dus kneitermoe bent, wil je hoofd vooral doorgaan en je lijf staat nog in de overlevingsmodus. Je voelt je opgejaagd en onrustig. Rusten is moeilijk en ongemakkelijk. Dit is weer heel frustrerend en tja, dat is dus weer stressvol.
Deze cirkels moeten doorbroken worden, want hoe langer je het rusten uitstelt, hoe verder je zenuwstelsel in de war raakt en hoe moeilijker het dus wordt om weer in ontspannen toestand te komen.
Nog voor de transparantie: ik probeer hier een heel simpel beeld te schetsen van heel ingewikkelde materie, de hersenen en de hormoonhuishouding. Dat wil zeggen dat er nog zoveel meer te vertellen is en dat er zoveel meer factoren een rol kunnen spelen in dit geheel.
De oplossing bij burn-out en onrust
Goed, als ik echt DE oplossing had, dan was ik hartstikke rijk geweest en had niemand meer een burn-out, dus als iemand je belooft dat ie de oplossing heeft, niet geloven!
Wat we dus wel weten is dat het belangrijk is om die vervelende stress-vermoeidheid-onrust cirkel te doorbreken. Je cortisol levels moeten dalen, zodat je daadwerkelijk kunt gaan uitrusten, in je lijf kunt zakken en kunt herstellen.
Het is belangrijk om te weten, dat als dat lukt, dat verder herstellen vaan burn-out pas echt kan.
Wat kun je doen?
Actieve en passieve ontspanning
Je lichaam is uit balans en moet terug in balans komen. Wat helpt is een vaste routine in je dagen aan te brengen. Daarnaast is het van belang om (tijdelijk) zoveel mogelijk stress te vermijden. Dat kan door bijvoorbeeld
een tijdje te stoppen met werken, minder taken te doen op je werk of misschien wel bepaalde personen (tijdelijk) uit je leven te weren. Echt terug schakelen. Tot nu toe allemaal verdomde saai, hè? Klopt, niemand zei dat het leuk is.
Soms lukt het om door de onrust heen te rusten: dus op de bank zitten, de onrust te ervaren en toch te blijven zitten. Door ademen helpt, de onrust toelaten en er doorheen. Afleiding zoeken van je gedachten door bijvoorbeeld een simpele en luchtige serie te kijken.
Maar dit is best lastig, ongemakkelijk en soms zelfs eng of benauwend.
Wat je daarnaast kan proberen is afwisselen tussen passieve en actieve ontspanning:
Bij passieve ontspanning kun je denken aan:
- slapen (doe dat vooral, ook gerust overdag, lees er hier meer over),
- Netflixen,
- lezen,
- uit het raam staren,
- mediteren
Bij actieve ontspanning is bijvoorbeeld
- wandelen,
- heel rustig hardlopen,
- koken,
- puzzelen,
- kleuren,
- koffie drinken met iemand,
- yoga,
- vul zelf verder in.
Let erop dat je goed probeert te luisteren naar je lichaam, ga niet over je grenzen heen en neem alle ruimte om uit te rusten.
Burn-out en onrust accepteren
Geef jezelf de ruimte om je onrustig, ongemakkelijk en gefrustreerd te voelen. Geef jezelf de tijd en ruimte om uit te rusten. Het duurt even, langer dan je zou willen, maar het komt echt goed. Er tegen vechten heeft geen enkele zin, dat doe je al veel te lang.
Vuistregels bij burn-out
Ik snap dat dit allemaal super moeilijk is: luisteren naar een gestrest lichaam is rete ingewikkeld, zeker als je je lichaam lange tijd hebt genegeerd. De balans vinden tussen wat wel en wat niet kan, wat je wel en niet prettig of zelfs leuk vindt is óók lastig. Bovenstaande duurt allemaal lang en daar kun je best een beetje moedeloos van worden, maar hou vol!
En tot slot: je onrustige en gestreste hoofd wil van alles van je. Je hoofd wil de controle terug en vertelt je waarschijnlijk voortdurend dat het nu wel weer tijd is om aan de slag te gaan, of je hoofd komt aanzetten met allerlei doemscenario’s. Vuistregel: van je gedachten mag je gerust afleiding zoeken. Van je gevoel liever niet.
Nogmaals: als je eenmaal meer rust in je lijf ervaart, dan kom je echt in een voglende fase van je herstel en kun je -eindelijk- weer echt gaan bouwen.
Dit hele proces is moeilijk en hier hulp bij vragen is soms echt de enige manier om hier uit te komen. Heb je hulp nodig? Mail me gerust voor een kennismaking!
En neus vooral even tussen alle eerdere blogs en artikelen die ik schreef
Burn-out coach
Goudje Haadsma is psycholoog, burn-out coach én running therapeut. Ze helpt je op een praktische en nuchtere manier naar herstel, maar is niet bang om echt naar de kern te gaan. Zo leer je je zelf beter kennen, snap je meer van je zelf, je lichaam en je burn-out. En zo leer je dan weer aan het roer van jouw leven te gaan staan. Het doel van elk traject is altijd: duurzaam en écht herstel.
